د هابیل د قتل کیسه

د هابیل قتل له قرآني کیسو څخه یوه کیسه ده چې د ادم علیه السلام له دوو زامنو څخه د یوه په لاس د بل زوي وژلو ته اشاره کوي. په دیني منابعو کې دا قتل د ځمکې پر مخ د یو انسان لومړنی قتل ګڼل کیږي او ویل کیږي چې قابیل د آدم(ع) د ځای ناستي په توګه د هابیل پر ځای ناستي اعتراض وکړ او… د دې جګړې د پای ته رسولو لپاره د الله تعالی له خوا وحي نازله شوه چې هر یو دې د خدای لپاره قرباني وکړي. د روایتونو له مخې، د قابیل قرباني د خدای لخوا قبوله نه شوه. له همدې امله، د آدم د ځای ناستی په ټاکلو کې، قابیل د هابیل سره حسد وکړ او هغه یې وواژه. د سوره مائده د 31 آیت له مخې، خدای قابیل ته د هابیل د ښخولو طریقه د یو کارغه په وسیله وښودله.

په ځمکه کې لومړی قتل

د هابیل وژنه په نړۍ کې لومړی قتل ګڼل شوی دی.[1] د قرآن مجید په سوره مائده کې له 27 تر 31 آیته د هابیل د وژلو پیښه بیان شوې ده. الله تعالی په دې آيتونو كې فرمايي چې د حضرت آدم عليه السلام دوو زامنو الله تعالی ته د نږدی کیدو لپاره یو عمل ترسره کړ چې په هغو کې له یوه قبول شو او له بله قبول نه شو. نو د کوم ورور عمل چې نه و قبول شوی، بل ته یې د وژلو ګواښ ورکړ، او د هغه د وژلو قسم یې وکړ او بالاخره یې هغه وواژه.[2] د مفسرانو په وینا هغه ورو چې قاتل و نامه یې قابیل وه او کوم چې قتل شو د هغه نامه هابیل وه.[3]

 

د نیشابوري له خوا د قصص الانبیاء کتاب په خطي نسخې کې د قابیل انځور چې د هابیل د بدن د پټولو په لټه کې دی. (لیکل شوی: 10 پیړۍ).[4]

په احادیثو کې راغلي چې د هابیل د وژلو لامل د حضرت آدم (ع) د ځای ناستي په ټاکلو کې د هغه د ورور حسد ګڼل شوی دی.[5] د ځینې څیړاندو په وینا کله چې الله تعالی حضرت آدم(ع) ته داسې وحي وکړه چې هابیل ته د ورپسې ځای ناستي په توګه اسم اعظم ووايي، نو قابیل اعتراض وکړ؛ ځکه چې هغه تر ټولو مشر زوی و او په دې عقیده و چې جانشیني او سرپرستي باید د هغه لپاره وي؛ له بلې خوا، هغه د ​​​​هابیل په ټاکلو چې هغه د حضرت آدم شخصي ذوق او دلچسپي لامل ګڼله، نه د خدای امر؛ له همدې امله، د دې شخړې د پای ته رسولو لپاره، وحي راغله چې هر یو دې د خدای لپاره قرباني راوړي.[6]

 

د هابیل او قابیل د قربانۍ تفصیل

د روایتونو له مخې قابیل یو بزګر و نو هغه د خپل فصل خرابه برخه او هابیل چې څاروي یې درلودل، د قربانۍ لپاره یو غوره پسه راوړل. د قربانۍ سوځیدل د خدای له خوا د هغې د قبولیت نښه وه، په دې توګه د هابیل قرباني ومنل شوه، مګر د قابیل قرباني ونه منل شوه.[7]

حسد، د هابیل د وژنې لامل

د اسلامي احادیثو له مخې، د هابیل د قربانۍ له قبلیدو وروسته ورسره د قابیل حسد شو او قسم یې وخوړ چې هابیل به ووژني.[۸] د قرآن کریم د آیتونو له مخې، هابیل د خدای تقوا ته په اشارې سره او دا چې خدای د تقوادارو قرباني قبلوي، قابیل ته په خطاب کې وویل که ته زما د وژلو اراده لرې نو زه به هیڅکله تا ونه وژنم او دا ګناه به ونه کړم. همدارنګ یې قابیل ته هم اخطار ورکړ چې که قتل وکړي نو هغه به د ظالمانو په ډله کې وي او د دوزخ مستحق به وي.[۹] د طبري د تاریخ (لیکل: 303 هجري) له مخې، کله چې هابیل د خپلو پسونو د څرولو لپاره غره ته لاړ و، په داسې حال کې چې آرام یې کاوه. قابیل ورباندې برید وکړ او په سر باندې د تیږې ګوزار سره ووژل شو.[10]

 

ځينو ويلي دي د حسد او د خداى جل جلاله لپاره د قربانۍ لامل د دوو وروڼو لپاره د يوې ښځې انتخاب دى او ويلي يې دي چې هابيل د آدم (ع) د حکم له مخې د قابيل له دوه ګونې خور سره د واده لپاره ټاکل شوى و. قابیل مکلف و چې د هابیل دوه ګونې خور سره واده وکړي. قابیل د خپل پلار د حکم مخالفت وکړ ځکه چې خور یې د هابیل له خور څخه ډیره ښکلې وه. له دې وروسته خداى پاک دوو وروڼو ته امر وکړ چې قرباني ورکړي تر څو د چا قرباني قبوله شي هغه د قابيل له خور سره واده وکړي او کله چې د هابيل قرباني ومنل شوه قابيل پرې حسد وکړ او د تيږې په ګوزار سره يې وواژه.[11]

 

خدای ته د هابیل او قابیل د قربانۍ او د هابیل د وژلو کیسه هم په تورات کې راغلې ده.[۱۲]

 

د هابیل جنازه

د درېیمې هجري پېړۍ د تاریخ لیکونکي محمد بن جریر طبري په وینا، د قابیل د بې وسۍ او د انسان د جسد د ښخولو د څرنګوالي په اړه د ناپوهۍ له امله د هابیل جسد د ځنګلي حیواناتو له خوا د ټوټې کیدو له خطر سره مخ شو.[13] د سورة مائده په 31 آيت له مخې د دې لپاره چي قابیل د مړي د ښخولو څرنګوالی زده کړي، الله تعالی يو کارغه ولېږه چي د ځمکي خاورې راوباسي او د یو بل مړ کارغه بدن یا د خپل خوراک ځینې برخه په کې پټه کړي چې قابيل ته وښيي چي څنګه د خپل ورور مړی خاورو ته وسپاري.[۱۴]

 

په فارسي شعر کې د هابیل دفن

مولوي د مثنوي معنوي کتاب په یوه برخه کې چې د قابیل د جسد د ښخولو په اړه دا مطلب چې «له دې وړاندې قابیل د ښخولو عمل زده کړي د علم په عالم کې د قبر کنستل موجود وو» بیانوي، له دې بیتونو څخه ځینې دا دي:

کندن گوری که کمتر پیشه بود                 کی ز فکر و حیله و اندیشه بود

گر بدی این فهم مر قابیل را                     کی نهادی بر سر او هابیل را

که کجا غایب کنم این کشته را             این به خون و خاک در آغشته را[۱۵]

 

مولوي په ادامه کې وايي چې قابیل ته یوه کارغه د ښخولو طریقه وښودله:

 

دید زاغی زاغ مرده در دهان                   بر گرفته تیز می‌آمد چنان

از هوا زیر آمد و شد او به فن                 از پی تعلیم او را گورکن[۱۶]