مستبصر: اسعد وحید القاسم

اسعد وحید القاسم: یو له مشهورو فلسطیني مفسرینو څخه چې په وروستیو لسیزو کې د… اهل بیت له مکتب سره یوځای شوی اسد وحید القاسم دی. نوموړی په ۱۹۶۵ کال کې په یوې حنفي مذهبه کورنۍ کې زېږېدلی دی (موسوعه، ۱۴۸/۲:۱۴۲۴).

علمی شخصیت

هغه د ښاري انجینرۍ په برخه کې د لیسانس سند، د ښاري پلان جوړونې په برخه کې ماسټري او د عامه ادارې په برخه کې دوکتورا ترلاسه کړې ده. د وهابیت د ځینو کتابونو له زده کولو وروسته چې د اهل بیتو مذهب یې په نښه کړی و، د شیعه ګانو د ځینو کتابونو مطالعې ته یې مخه کړه. بیا یې د اهل بیتو فضیلت له هغه څه سره چې په صحاح سته کې بیان شوی دی پرتله کړ. دا د دې لامل شو چې د څو کلونو لټون وروسته خپل شیعه اعلان کړي.

تعلیمي چاپیریال

هغه وايي: زه په اشغال شوي فلسطین کې د سني والدینو په کور کې زیږیدلی یم. د هغه ځای اکثره خلک د اهل سنت والجماعت پیروان دي. که څه هم زه په پیل کې د سني مذهب په صداقت باور وم، خو شیعه هم کافر نه ګڼم. که څه هم زه پوهیدم چې شیعه ګان په دې باور دي چې علي له نورو اصحابو افضل دی او دا خبره د سنیانو او جماعت له نظره مخالفه ده او سنیان له دې حد نه تېرېږي چې علي د صالحو خلفاوو څلورم خليفه دی. او د صحابه کرامو په منځ کې یو عادي سړی او د هغه حیثیت د نورو صحابه کرامو سره برابر دی حتی معاویه او عمرو بن عاص هم یو شان دي. خو زما نظر له نورو سنيانو سره توپير درلود، که څه هم زه د علي غالي په اړه په خپل نظر کې شيعه ګڼم. مګر ما د دې نظر له امله دوی نه دي ګوښه کړي (القاسم، 1421: سریزه).

د فکري تکامل ډګرونه

۱- د اهل سنتو پر ضد د محتوا څېړنه او مطالعه

اسد په ۱۹۸۷ کال کې په فیلیپین کې د پوهنتون د زده کړو پر مهال د سنان ضد مواد زده کړل. يعنې د شيعه ګانو پر ضد يې تکفيري بريدونه پيل کړل. او د خپل ځان په اند، تر هغه وخته پورې، هغه د دې اختلافي مسلو په اړه د پوهیدو پروا نه درلوده ځکه چې هغه د دوی د پیژندلو اړتیا احساس نه کړه. هغه د شیعه ګانو په اړه یوازې دومره پوهیده چې دوی مسلمانان دي، سره له دې چې دوی د سنیانو سره په ځینو مسلو کې اختلاف درلود چې دوی یې له مینځه وړل (لکه د نورو اصحابو په پرتله د علي لوړوالی او د امامانو د قبرونو لیدلو کې لیوالتیا) (موسوعه ، ۱۴۲۴: ۲/۱۴۸).

له همدې امله هغه د شیعه او سني تر منځ د اختلافاتو د لټولو لپاره هیڅ انګیزه احساس نه کړه، ځکه چې هغه دا ډول مناظرې د شیطاني دورې ته ننوځي چې هیڅ پایله نه لري.

۲- د اسلامي فرقو تر منځ په خبرو اترو او تعامل ايمان او باور

هغه ټينګار وکړ چې په اسلامي ټولنه کې بايد د بېلا بېلو اديانو ترمنځ تعامل او خبرې اترې د متقابل احترام پر بنسټ وي، د نورو اديانو مقدساتو ته له سپکاوي او له هر ډول تعصب او خود غرضۍ څخه ډډه وشي، څو حق ته د رسېدو لپاره روښانه فضا برابره شي. . خو په عین حال کې د وهابي مذهب ځینې پیروان د ډاکټر اسد له دې عقیدې څخه منکر ګڼي او هڅه کوي چې له هرې ممکنې لارې په هغه فشار راوړي چې دغه عقائد پریږدي.

دی وايي: د وهابي د خبرو معنی دا وه چې زه باید یو متعصب سني وای چې شیعه ردوي او یا هم هغه شیعه چې په ټولو شیعه عقائدو پیروان وي، نو زه باید په دې کې له کوم جوړجاړي او منځني واټن پرته روښانه لاره غوره کړې وای. وهابیانو په پرله پسې ډول په شاګردانو باندې یو کتاب توزیع کاوه چې پکې شیعه تکفیر وو او د اسلامي امت لپاره یې له یهودانو څخه ډیر خطرناک ښکارول، په دې توګه یې د هغو پوښتنو ځوابونه غوښتل چې په ځانګړې توګه د خلافت او نظام په اړه راپورته شوي وو. په اسلام او تاریخ کې د حکومت څرنګوالی.

د شیعه کیدو لاملونه

1- په صحاح ستّه کې د شيعه ادلّه­ی شتون

وروسته له هغه چې اسد د شیعه پر ضد ډېر کتابونه ولوستل، د شیعه ګانو د ځینو کتابونو په لوستلو یې پیل وکړ، ترڅو په دغو کتابونو کې د شیعه پوښتنو ځوابونه ومومي. په ځانګړې توګه، هغه د الروید کتاب ګڼلی، چې د سني عالم الازهر سره د شیعه لیکوال خبرې اترې لري.

په دې اړه اسد وايي: هغه څه چې په دې کتاب او نورو کتابونو کې زما پام ځانته را اړولی هغه د قرآني آیاتونو او د اهل سنتو له معتبرو احادیثو څخه په تېره بیا په صحیح بخاري او مسلم کې استدلال دی. له دې امله چې د صحيح بخاري ځينې احاديث په بشپړه توګه څرګند او څرګند دي، نو ځينې وهابيان دې ته اړ شول چې ووايي که رښتيا هم دا احاديث په صحيح بخاري کې موجود وي، نو په دې کتاب کې کافر کول او د اهل سنتو له کتابونو څخه يې وتل واجب دي. له دې امله چې زموږ څخه هیچا هم د دې کتاب کاپي ونه موندله، موږ د فلپین په یوه پوهنتون کې د اسلامي څیړنو په انسټیټیوټ کې د هغه کاپي موندلو پورې پلټنه وکړه. ما خپله هڅه وکړه چې د مهمو احادیثو سرچینې ولټوم چې د حوالې په کتاب کې نقل شوي. ما په دې کې ټول هغه احادیث ولیدل چې د الروید لیکوال ذکر کړي دي. په دې وخت کې زه باوري شوم چې د شيعه ګانو دا ادعا چې د اهل بيتو د دولسو امامانو خلافت چې په علي (ع) پيل او په مهدي (ع) باندې پای ته رسيږي، ثابته ده.

۲- د رسول الله صلی الله علیه وسلم له سنتو سره نږدې دین غوره کول

اسد د شیعه مذهب د بدلولو او د سني مذهب د پرېښودلو د معیار په اړه وايي: له پیله مې دا فکر نه کاوه چې له سني مذهب به ووځم او نه مې دا فکر کاوه چې د اهل بیت علیهم السلام په حقانیت باندې زما عقیده وي. خلافت به د سنتو د پرېښودلو لامل شي. بلکه، ما دا د تاریخي پوهاوي د سمون او د اسلامي تاریخ د سمولو په توګه وګڼله.

که د سني مذهب معنی د رسول الله صلی الله علیه وسلم د سنتو پیروي وي، نو دې پیروي زما د اهل بیتو د طریقې په اړه پوهاوی زیات کړ، ځکه چې دوی د پیغمبر سنت ته نږدې خلک دي. سره له دې چې زما په شاوخوا کې خلک ما ته شیعه بولي، خو زه له دې مسلې نه خفه وم او نه مې ورته په بده سترګه کتل، ځکه چې ما مخکې له دې نوم سره کومه کرکه نه درلوده. زه د دين پر بنسټ د مسلمانانو وېش سم نه ګڼم، بلکې د خلکو د حق او د عمل د صداقت او اخلاص پر بنسټ. زما په اند اسلام به په دوه ډوله وي، يو ظاهري ميراثي اسلام چې په هغه کې له معنوي او ړندو تعصبونو پرته بل څه نه ليدل کيږي او يا هغه حقيقي اسلام چې پيروانو يې په روح او زړه ايمان راوړی وي او د مينې او محبت پر بنسټ يې عمل کړی وي. اخلاص. دوی کوي او اجازه نه ورکوي چې په خپل نظر کې تعصب وکړي.

– د کورنۍ او ټولنې فعالیت ته ځواب ورکول

اسد د هغه څه په اړه چې د کورنۍ او ټولنې د فعالیت په اړه له غبرګون سره مخ شوی وايي: زه د یوې شیبې لپاره فکر نه کوم چې زما د کورنۍ او ټولنې د فعالیت غبرګون به څه ډول وي. ځکه چې دا په بشپړه توګه شخصي مسله ده او پرته له دې چې عقل په دې کې ويني بل هیڅ ارزښت نلري او خدای هم په دې اساس له موږ څخه غوښتنه کوي. د حساب په ورځ به نه کورنۍ او نه قبیله د هیچا شفاعت کوي. په هر حالت کې، زما د ښه باور پر بنسټ، زما کورنۍ واقعا په ستونزه پوهیږي او زما اړیکه یوازې یو تعصب دی.

خو د ټولنې د کړنو په وړاندې د غبرګون په اړه موږ په دوامداره توګه د پخواني فکر او مذهبي او مذهبي تعصب تر ولکې لاندې یو او په مذهب کې بدلون تل له پیل څخه راځي او څوک چې دا کار کوي د نورو له خوا کرکه کیږي. دین زموږ په ټولنه کې په میراث پاتې دی او لږ خلک یې مطالعه کوي، نو ما ځینې ملګري له لاسه ورکړل، مګر ما نور ترلاسه کړل.