ایټالوی مستبصر حسین مارکو مورلی

د استبصار د معلوماتو له مخې، حسین مورلي په ایټالیا کې په یوه عیسوي کورنۍ کې زېږېدلی دی. د اسلام له دين سره له اشنا کېدو وروسته يې له… څېړنو وروسته شيعه مذهب غوره کړ. اوس یې هڅه کوله چې په ایټالیا کې د اهل بیتو علم خپور کړي.

له یوې ایرانۍ نجلۍ سره تر لیدو وروسته یې په ایران کې له هغې سره واده وکړ او د واده مراسم یې هم په ایران کې د ایټالوي کډوالو د یوې ډلې په حضور کې ترسره شول.

هغه چې د حضرت معصومه سلام الله علیها د زیارت لپاره قم ته راغلی و، د ایندې روښان انسټیټیوټ ته راغلی او د ایندې روښان خبري اژانس له خبریال سره یې خبرې وکړې. تاسو کولی شئ د دې خبرو بشپړ متن لاندې ولولئ.

– موږ ته په ایټالیا کې د خپلو مذهبي فعالیتونو په اړه ووایاست.

موږ خپل بنسټ د امام مهدي انسټیټیوټ نوم کړی، زموږ د ادارې فعالیتونه ملي دي او موږ پخپله په ایټالیا کې فعالیت کوو او موږ ټول ایټالوی شیعه یو. اصلي ډله ایټالویان دي، مګر موږ کولی شو لبناني، پاکستاني او نور کډوال هم وکاروو.

موږ د کتاب پلورنځي پرانستل او په ټولو ژبو کتابونه لرو او هر څوک کولای شي له هغو څخه ګټه واخلي، د هغو زده کوونکو په شمول چې د شیعه او هم سني په اړه پوښتنې لري، راځي او موږ ته یې یو لړ کتابونه ورکړل. کارول

د مهدیه په نوم یوه برخه هم شته چې پکې د پنجشنبې په ورځ پوره لمونځ کوو، د شنبې په ورځ د بحث او پوښتنو ورځې دي او پروګرامونه هم په ځانګړو ورځو لکه عاشورا یا د ولادت په ورځو کې ترسره کیږي.

– ایا په ایټالیا کې ستاسو فعالیت یوازې دیني دی؟

زموږ ډیری فعالیتونه مذهبي دي، مګر ځینې وختونه سیاسي کیږي. له سیاسي اړخه زما مطلب د ایټالیا ضد نه دی، ځکه چې نن سبا ایران او اسلام ته ځانګړې پاملرنه کیږي، موږ هم په دې برخه کې فعال یو. کله ناکله موږ ته د نورو ګوندونو لخوا بلنه ورکول کیږي چې زموږ د عقیدې او د ایران، شیعه او اسلام په اړه تشریح کړي. موږ په دې وروستیو کې په یوه کنفرانس کې ګډون وکړ چې د ایران د انقلاب په اړه و او د ایران د انقلاب اغیز مو وڅیړل.

– ایا تاسو په خپله اداره کې په آزاده توګه کار کولی شئ؟

دا کارونه اجازې ته اړتیا نه لري، مګر ځینې وختونه دا ستونزې رامینځته کوي او پولیس راځي چې وګوري زموږ فعالیتونه د ایټالیا ضد دي که نه. دوی تر اوسه زموږ کار نه دی بند کړی. د سپټمبر له یوولسمې وروسته دوی ډېر مسلمانان تر خپل کنټرول لاندې راوستل، حتی زموږ کور یې تلاشي کړ، خو څه یې ونه موندل. زموږ کار کلتوري دی او دوی له یو څو کتابونو پرته بل څه ونه موندل.

– په ايټاليا کې د کتابونو د خپرېدو وضعيت څه دی؟

په ایټالیا کې د اسلامي او شیعه کتابونو لپاره کومه ځانګړې ستونزه نشته. یوازینۍ ستونزه د یهود ضد کتابونو لیکل او خپریدل دي. دا باید بحث ونه شي. په دې مسله کې یوازې حساسیت شتون لري

هلته یو قرآن و چې ښاغلي میلاني ژباړلی و او له اصفهان څخه د ایټالیا لویو کتابتونونو ته استول شوی و. کله چې چارواکو دا کتاب ترلاسه کړ، نو حیران شول چې دا ولې له مخکې خبرتیا پرته و. دوی فکر کاوه چې په دې کې د ترهګرو او پولیسو لپاره څه پټ دي، خو په ټولیزه توګه د اسلام او شیعه په تبلیغ باندې هیڅ بندیز نشته. حتی وزیر کشور سابق گفته بود که ما می خواهیم اسلام ایتالیایی داشته باشیم، ولی در مراکز اسلامی حرفی از سیاست به میان نیاید. شورایی هم به وجود آوردند که ۱۶ نفر عضو دارد و تمام آنها را دولت ایتالیا دعوت کرده بود و همه مسلمان هستند و کار رابط را انجام می دهند و مشکلات مسلمانان ایتالیا را حل می کنند. یک چیزی مثل اسلام امریکایی است که امام می گفت.

د مصر د جمعې لمانځه خطیب د روم له جومات څخه  وشړل شو ځکه چې له لمانځه وروسته یې د فلسطیني وروڼو لپاره دعا کړی وه. د یهودیت په مسله کې ډیر حساسیت شتون لري.

ښایي تاسو ته په زړه پورې وي چې د روم جومات د سعودي عربستان لخوا جوړ شوی او دا د ایټالیا ترټولو لوی جومات او ترټولو لوی مرکز دی چې مسلمانان پکې راټولیږي. دا د سان پیټرو کلیسا څخه لوی دی.

– کوم مسلمان چې په ايټاليا کې ژوند کوي، په مذهبي مراسمو کې په اسانۍ ګډون کولای شي؟

ډیری مسلمانان ویره لري چې راشي او د جمعې په لمانځه او د کامل لمونځ کې برخه واخلي. دوی پخپله له حکومت څخه ویره لري. یو لبنانی و چې له ډېرې مودې راهیسې په ایټالیا کې اوسېده او د ایټالیا تابعیت یې اخیستی و. دوی یوه ورځ راغلل او پوښتنه یې ترې وکړه چې ایا ته په یوه مسلمانه اداره کې کار کوې؟ هغه وویل نه. هغوی وویل: ته په یوه ټاکلې ورځ په یوه هوټل کې وې او په کوم وخت کې داخلېدې؟ هغه وویل: دا یوازې یو مذهبي مراسم وو چې په هوټل کې د عاشورا د ورځې لپاره ترسره شول.

دا په ډاګه کوي چې دوی څومره مسلمانان کنټرولوي. یو بل شریف سړی دی چې تونس دی او له شلو کلونو راهیسې په ایټالیا کې اوسیږي. هغه یوه ایټالوی ښځه لري او له پنځو کلونو راهیسې په حکومت کې کار کوي او تر اوسه یې تابعیت نه دی اخیستی، ځکه مسلمان او شیعه دی. دا محدودیتونه شتون لري. موږ د اوړي کیمپ لرو چیرې چې ټول مسلمانان راځي. په دې ورځو کې به پولیس راتلل چې ګورو چې موږ چا ته بلنه ورکوو او څه کوو. په یوه ورځپاڼه کې لیکل شوي چې موږ هلته ایټالوي مسلمانانو ته پوځي روزنه ورکوو.

دلته یو ځای شته چې د هغه ځای مالک هرچا ته د مراسمو د ترسره کولو لپاره کرایه کوي، که هغه اسلامي مراسم وي یا مسیحي مراسم. یوه ورځ مو زنګ وواهه او له مالک څخه مو وغوښتل چې هغه ځای کرایه کړي، څو دقیقې وروسته مو د هغه ځای مالک ته وویل چې موږ پوهیږو چې ته دا ځای مسلمانانو ته په کرایه ورکول غواړي. نو موږ ته د میلمنو لیست راولیږئ. خاوند یې مسلمان نه دی، خو دا ښيي چې خبرې یې کنټرولېږي.