له علامه تیجاني سماوي سره د فارس د خبریال تفصیلي مرکه

د استبصار د معلوماتو له مخې، محمد تیجاني السماوي په ایران کې د خپل کتاب “بیا زه هدایت شوم” په نوم پیژندل شوی، یو کتاب دی چې… کیسه کوي چې څنګه د سني مالکي مذهب څخه شیعه شو، مګر تیجاني په بلنه کې لیوالتیا لري. د جعفري حقه مذهب او هغه پخپله وايي چې دا د هغه د ټول ژوند کار دی، دا د شخصیت غوره ابعاد او زده کړې لري. محمد تیجاني السماوي چې ۷۰ کلن دی، د دوکتورا سند یې له سوربون څخه ترلاسه کړی او په فرانسوي ژبه روان دی، تیجاني د طبقه بندۍ سخت مخالفت کوي او ځوانو مسلمانانو ته د دین د مطالعې او سپړنې بلنه ورکوي. سید محمد تیجاني سماوي د ایران ټول پرمختګونه څاري او لکه څنګه چې هغه په ​​​​ایران کې ژوند کوي حتی پوځي تمرینونه هم تعقیبوي، د اټومي مسلو په اړه یې پریږدئ.

* مهرباني وکړئ ځان په لنډ ډول معرفي کړئ

تیجاني: په لنډه توګه! زما ټول ژوند لنډ و، حتی زما زیږون هم لنډ و. د ګران پیغمبر حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله وسلم په میلاد باندې درود او سلامونه وړاندې کوم، تاسو او د نړۍ په هر ګوټ کې ټولو اوریدونکو ته سلامونه او احترامات وړاندې کوم، د خپل لنډ ژوند په اړه باید ووایم چې زه زه محمد التیجاني السماوي د سویلي تونس څخه یم او زه تل دا وایم چې زه عراقی یم او په تونس کې زیږیدلی یم. موږ په اصل کې د عراق د “سماوه” څخه یو او د عراقیانو څخه یو چې د عباسي دورې په جریان کې د وژنې له ویرې شمالي افریقا ته مهاجر شوي.

* موږ ته د خپلې زده کړې په اړه ووایاست.

تیجاني: ما دوه یا درې کاله د زیتون پوهنتون په یوه څانګه کې تیر کړل او د تونس له خپلواکۍ او د زیتون پوهنتون له تړل کیدو وروسته د فرانکو-عربي (فرانسوي-عربی) ښوونځیو ته لاړم او له ښوونځي څخه د فراغت وروسته، زه د لوړو علمي درجو لپاره عالي لیسې ته داخل شوم او د پوهنتون څخه دمخه په کچه زده کړې کوم.

د دې کورس په پای کې د «یوبسای» ښار د مخکنی پوهنتون په انستیتوت کې معاون استاد شوم او شاوخوا ۱۷ کاله مې تدریس وکړ او له هغه وروسته مې د پوهنې له وزارت څخه په فرانسه کې د زده کړې لپاره د رخصتۍ غوښتنه وکړه او داخله مې وکړه. د “سوربن” پوهنتون او په پاریس کې د لوړو زده کړو په انستیتیوت کې، او د 8 کلونو څخه زیات، ما مطالعه کړې او د مذهبونو ترمنځ پخلاینه کړې ده؛ ما درې توحیدي مذهبونه زده کړل او په دې برخه کې د تخصصي څیړنې په برخه کې د لیسانس سند ترلاسه کولو وروسته د سوربون پوهنتون څخه فارغ شوم او هم له دې پوهنتون څخه د فلسفې او بشریت په برخه کې د دریمې درجې دوکتورا او بیا د تاریخ او اسلامي مذهبونو په تخصصي برخه کې او بیا په نړیواله کچه دوکتورا ترلاسه کړه.

* ستاسو د دوکتورا مقاله څه وه؟

تیجاني: په دې پوهنتون کې زما د دوکتورا د مقالې نوم د امام علي (ع) لخوا “په نهج البلاغه کې اسلامي فکر” و. تاسو د نهج البلاغې او د هغې له ژبني او ادبي ارزښت څخه خبر یاست. د دې كتاب په فرانسوي ژبه ژباړه ډېره سخته ده ځكه چې حتا عرب مفسران هم د امام علي (ع) د الفاظو او جملو په تفسير او تفسير كې له ستونزو سره مخ شوي دي تر دې چې ابن ابي الحديد ويلي دي چې دا كتاب او الفاظ يې لوړ دي. د مخلوق له کلمو څخه او دا د خالق له کلمې څخه ټیټ دی. ما د دې کتاب په فرانسوي ژباړلو کې هم له سختو ستونزو سره مخ شوم ځکه چې په سوربون کې د دوکتورا مقالې پرته له دې ژبې نه منل شوې. له دې کورس وروسته مې یو کال د سوربون په پوهنتون کې او درې کاله د پاریس په بالزاک انستیتوت کې تدریس وکړ او له هغه وروسته مې لیکنې او لیکوالۍ ته مخه کړه او تر اوسه مې ۱۱ کتابونه لیکلي دي. د دغو کتابونو له جملې څخه لومړی یې مشهور کتاب «بیا زه هدایت شوم» دی چې د نړۍ ۱۴ ژبو ته ژباړل شوی او د وروستي کتاب نوم یې «زه خدای بلونکي ته ځواب ورکوم» دی.

*تاسو له کومو سني مذهبونو سره تړاو درلود او کوم لامل او هغه لامل و، چې د دولسو امامانو شیعه مذهب ته مو مخه کړه او مشهور کتاب “بیا زه هدایت شوم” ولیکه؟

تیجاني: دا رجحان یوه اوږده کیسه لري چې ما په یاد شوي کتاب کې بیان کړې، مګر زه به یې دلته په لنډ ډول بیان کړم.

په ۱۹۶۴ کال کې مې چې په مکه کې د عربو مسلمانانو په اړه په یوه کنفرانس کې ګډون وکړ، له وهابیت څخه متاثره شوم او له هغه ځایه مې دې مذهب ته مخه کړه، خو کله چې مې پریکړه وکړه چې سعودي عربستان ته ولاړ شم او د عمرې حج ادا کړم. له یوه شیعه سره یې کښته کړه، خبر شوم چې هغه په ​​بغداد کې د پوهنتون استاد و.

* له دې شيعه عالم سره د ملاقات په اړه نور معلومات راکړئ.

تيجاني: دا غونډه ګټوره وه ځکه چې هغه د نجف له علماوو سره زما د تماس او د هغوی د پېژندنې لامل و او د هغه په ​​وسيله پوه شوم چې د شيعه ګانو په اړه څه ويل کېږي ټول توپانونه، بې ګټې خبرې او تبليغات دي. له دې وروسته مې له دوی سره بحث وکړ او دا بحث درې کاله دوام وکړ، له دې درې کلونو بحث، احتیاط او پرتله کولو وروسته مې ولیدل چې د اهل بیت علیهم السلام دین سم دین دی او شیعه ګان په حقه او پر سمه لاره روان دي. د اهل بیتو پیروي مې په شیعه قبوله کړه او بیا مې په تبلیغ او خپراوي پیل وکړ او په لیکلو مې یې پیل وکړ تر څو د اهل بیت علیهم السلام په هغه طریقه چې ما کشف او پوه شوم معرفي کړم.

* ایا دا د مذهب غوره کولو لپاره ساینسي لاره ده؟

تیجاني: هو! د اهل بیت علیهم السلام د پېژندنې دغه طریقه د شیعه ګانو په خلاف او د هغو کسانو په خلاف چې د هغه د میراث خاوندان دي، تقلید او میراث نه وو، بلکې په بشپړه علمي طریقه او د بحث او تحقیق له لارې ترلاسه شو. زه په مالکي مذهب ايمان راوړم او جعفري شوم يعنې د امام جعفر صادق (ع) دين ته متوجه شوم ځکه ما وموندله چې د جعفري مذهب حق دين دی او دا خبره له درې کلن بحث او څيړنې وروسته ترلاسه شوه .

* زما یو سني ملګري چې د کوموروس ټاپو زده کوونکی و، وویل چې پروفیسور تیجاني د شیعه کیدو او “بیا زه هدایت شوم” کتاب له لیکلو وروسته یو بل کتاب ولیکه او په هغه کې سني مذهب ته راستون شو؟ دا تایید کړئ؟

تيجاني: دا ټول د سعوديانو او وهابيانو تبليغات دي، ځکه کله چې يو څوک په خپل دعوت او دين کې پياوړی وي، نو د هغه په ​​اړه ډېر اوازونه، احاديث او شکونه پيدا کېږي. زه یو له هغو کسانو څخه وم، چې د شیعه ګانو په اړه مې ډېر شور پیدا کړ او ډېر شکونه مې پیدا کړل. په لومړي سر کې یې زما خبره رد کړه او ویې ویل چې دا سړی چې نوم یې په کتاب کې راغلی دی یو خیالي شخصیت دی چې هیڅ بهرنی وجود نه لري او دا کتاب د شیعه علماوو لخوا لیکل شوی او د تیجاني سماوي په نوم یې ورته خیالي نوم ورکړی دی. دا کیسه ډیره اوږده ده او ډیرې کیسې لري. بیا یې وویل چې دا کتاب د اسراییلو کار دی. تر څو خلک په خپل دین کې شک پیدا کړي. کله به يې ويل چې تيجاني د شيعه مذهب له اعلان وروسته مرتد شو او دا يې هم ويل چې نه شيعه دی او نه سني. د خدای شکر دی چې زه په خپل اصولو ټینګ یم او د شیعه مذهب لپاره خپل دعوت ته دوام ورکوم او دا بلنه هیڅکله پای ته نه رسیږي.

* تاسو د شیعه مذهب په اړه څومره کارونه لرئ؟

تيجاني: همدا اوس مې د اهل بيتو د دين د خپراوي او خپراوي او د هغه د دفاع لپاره يوولس کتابونه ليکلي دي او په هغو کې مې د هغوى صداقت او وفاداري څرګنده کړې ده، چې ډېر سنيان ترې خبر نه دي، او د هغوى په مرسته. خدایه، ما دا کار له کومې نیمګړتیا پرته ترسره کړ، زه دوام ورکوم. لنډه دا چې زما په خلاف څه ویل شوي ټول پروپاګند دي.

* تر ټولو مهم شیعه عالم څوک وو چې تاسو یې اغیزمن کړي؟

تيجاني: تر ټولو مهم عالم چې پر ما يې اغېز کړى و، محمد باقر الصدر دى، چې له هغه سره مې ډېره موده ژوند وکړ او ډېرې خبرې مې ورسره وکړې، چې په کتاب کې يې بيان شوى دى. هغه په ​​اخلاقو کې یو غوره نمونه او نمونه وه او تر هر څه زیات یې په خپل ښه اخلاق او تواضع او بیا د خپل علم له وجې زه متوجه کړم ځکه چې هغه ډېر پوه وو او د قرآن او سنتو د هرې پوښتنې قانع کوونکی ځواب یې درلود. هغه په ​​عقل او عقل تکیه کوله. زه تل دا وایم چې زه د لومړي ځل لپاره له محمد باقر صدر څخه تر بل هر عالم ډیر متاثر شوی یم. له الصدر نه وروسته د شرف الدین موسوي په کتابونو «المراجعات» او “«النص و الاجتهاد» او د هغه په ​​ډیرو اثارو کې هم ما اثر کړی دی.

* له امام موسی صدر سره مو ملاقات کړی دی؟

تیجاني: نه! ما له دوی سره نه دي لیدلي.

* ستاسو په نظر په اسلامي نړۍ کې تر ټولو مهمه کلتوري مسله کومه ده؟

تيجاني: زما په اند د اسلامي نړۍ تر ټولو مهمه فرهنګي مسئله د مسلمانانو اتحاد او اتفاق دی او د مسلمانانو تر منځ د نژادي تعصب، تعصب، شخړو او شخړو پريښودل د يووالي تر ټولو غوره لار ده.

* تاسو کولی شئ نور تشریح کړئ؟

تیجاني: البته! ډیر دردونکی دی چې اوریدلي دي چې “قردوي” او د هغه ملګري په دې ورځو کې داسې کړنې کوي. قرضاوي چې یو له مشهورو عالمانو څخه دی او په ملیونونو مسلمانان د هغه خبرې او ویناوې اوري او الجزیره یې د اسلامي نړۍ د خدایي قطب په توګه معرفي کوي، له څه مودې راهیسې پر شیعه ګانو بریدونه کوي او قومي شخړې یې پیل کړي دي. زما په اند تر ټولو مهمه مسئله دا ده چې زموږ د سني علماء کرامو وروڼه له دې حقيقته ځان خبر کړي او لږ تر لږه د شيعه مذهب بحث او څېړنه ومني او له حق او حقيقت سره يې معامله وکړي او د تبليغاتو او بيانونو تر اغېز لاندې نه راځي. قرضاوي چې وايي د شيعه قرآن زموږ له قرآن سره توپير لري، بايد په کې شامل نه شي. بله ستونزه فرقه ييز اختلافات او جنجالونه دي چې ځينې علماء يې پيلوي او فتوا صادروي ​​چې د حزب الله د بريا لپاره بايد دعا هم ونه شي ځکه چې غړي يې شيعه دي. دا تر ټولو مهمه کلتوري ستونزه ده چې د اسلامي نړۍ د حرکت او ودې مخه نیسي او د ملت او اسلامي ملت د پرمختګ او ودې مخه نیسي.

د دې اختلافاتو او کرکې لامل څه دی؟

تیجاني: دا ټول د یو ډول فکري رکود، فکري سستۍ او له تحقیق پرته د افواهاتو د منلو څخه را منځته کیږي، په داسې حال کې چې خدای تعالی موږ ته په دې اړه خبرداری ورکړی او فرمایلي دي: ای مؤمنانو، «یا ایهاالذین آمنوا اذا جاءکم فاسق بنبا فتبینوا ان تصیبوا قوما بجهاله فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین» خو له دې ټولو ناخوالو سره سره چې له دې ځايه راپاڅېږي، د بصيرت او پوهې خاوند په دې پوهيږي چې فتح نږدې ده او لکه څنګه چې د الله جل جلاله وعده ده، د هغه حکمت او پلان په ډاګه کېږي، ځکه چې هغه ويلي دي چې هغه به خپل نور کامل او بشپړ کړي. دا به ښکاره شي که څه هم د کفارو خوښه نه وي.

* د شیعه ګانو وضعیت اوس څه دی؟

تیجاني: شیعه ګان اوس په ښه حالت کې دي ځکه چې ډیری سني علماء او ډیری سني شاګردان د اهل بیت علیهم السلام دین مطالعه او څیړي او هغه مني او پیروي کوي ځکه چې د اهل بیت علیهم السلام دین د اسلام اصلي بنسټ او بنسټ دی. او هر څه پرته له دې چې مذهب وي، دا د کلمو یوه مجموعه ده چې سیاست پکې داخل شوی، او لکه څنګه چې تاسو پوهیږئ، سیاست هر څه فاسد کوي. یو مخور وویل چې خدای دې پر سیاست او سیاستوالو لعنت وکړي ځکه سیاست هر څه خرابوي

* ایا دا پدې معنی ده چې تاسو د سیاست څخه د دین په جلا کولو باور لرئ؟

زما مطلب سیاسي انحراف دی، د عباسي امویانو پالیسي چې مذهبي عقیدې له منځه وړي او په خالصو سیاسي معاملو بدلوي. د بېلګې په توګه دغه شيعه مذهب چې سنيان غواړي يوازې د يوه سياسي تمايل په توګه معرفي کړي او وايي چې شيعه يوازې د امام حسين (ع) له شهادت وروسته رامنځته شوي، په داسې حال کې چې شيعه د پېغمبراکرم (ص) له وخته پېژندل شوي دي. ځکه چې رسول الله (ص) پخپله حضرت علي (ع) ته اشاره وکړه او تاسو او ستاسو شیعه ګانو ته یې اشاره وکړه او په عربي کې د دې معنی ستاسو مینه وال او مرستندویان دي. دا خبره په قرآن کې هم راغلې ده. سنيان غواړي چې شيعه د يو خالص سياسي تحريک په توګه معرفي کړي، له همدې امله وايي چې کله يزيد له امام حسين (ع) سره جګړه وکړه، نو يوه قبيله د غچ اخيستلو لپاره راپورته شوه، له همدې امله شيعه يوه بشپړه سياسي مسله ده او له مذهب او مذهب سره هيڅ تړاو نه لري. عقیده، په داسې حال کې چې موږ نه وایو، شیعه د عقیدې او اسلامي اصولو مسله ده مخکې له دې چې سیاسي وي.

* د دې نه وروستنی هدف څه دی؟

تیجاني: دوی غواړي زموږ د دیني عقیدې مخ ته رنګ ورکړي او له سیاسي چارو سره یې ونښلوي، ځکه سیاسي چارې ثابتې نه دي او په دوامداره توګه بدلون مومي او سیاست اکثره فریب، نفاق او بې ګټې کارونه دي، خو دیني چارې په الهي نصوصو ولاړې دي. او نبوت ثابت دی او هیڅوک نشي کولی هغه بدل کړي او نه یې بل شی بدل کړي.

* د عربو شیعه ګانو او نورو هیوادونو په پرتله د ایراني شیعه ګانو په اړه د شمیرو نظر څه دی؟

تیجاني: د دوی تر منځ ضرور اختلاف شته. البته د هغو اصولو او څانګو تر منځ چې دوی یې عقیده لري، هیڅ توپیر نلري، مګر په حقیقت کې د فارس شیعه څه پیروي کوي او څه چې عرب شیعه یې پیروي کوي، او د دواړو عقیدې تر یوې اندازې پورې توپیر لري، چې پایله یې دا ده. د ایراني شیعه ګانو د عربي متنونو پوهه. ځکه چې د ایراني شیعه ګانو ژبه فارسي ده، دوی په بشپړ ډول نه پوهیږي او په دقیقه توګه، د ایران شیعه ګان هغومره متعصب نه دي لکه څنګه چې دوی په ډیرو فقهي مسلو کې تعصب لري، د هغو مسایلو لپاره چې د نصوص پر بنسټ دي، د بیلګې په توګه، د قرآن متن.

* آیا تاسو کولی شئ خپل ټکی د مثال په واسطه روښانه کړئ؟

تیجاني: د بېلګې په توګه په ایران کې ځینې خلک د ابو لولو له امله لمانځي ځکه چې هغه عمر بن الخطاب وواژه، دا د فارسي خبره ده او عربان یې پروا نه لري. زه د شیعه ګانو دفاع کوم چې په عربي کرکټر کې دی.

* ولې د دې عربي اړخ دفاع کوئ؟

تیجاني: ځکه چې ټول خلک هڅه کوي چې شیعه د فارسي مذهب په توګه معرفي کړي او له ایرانیانو سره یې شریک کړي، د بیلګې په توګه، د تیونس د مذهبي چارو وزیر په خپل کتاب کې یادونه کړې چې د شیعه اصلي ټاټوبی فارس دی ځکه چې فارسیانو خپل پاچاهان ورکړي. د خدای اړخ. او اوس دوی دا کار له خپلو امامانو سره کوي، او په دې توګه شیعه د فارس له لارې اسلام ته داخل شوي، او هغه فارسي ده، او هغه د فارس د امام حسین (ع) ښځه وه.

* ایا تاسو د دښمنانو د دې انحراف او شک څخه د مخنیوي اراده لرئ؟

تیجاني: هو! زه غواړم ووایم چې شیعه پارسي نه ده، بلکې د عربو غورځنګ او پیل یې درلود او حتی فارسي او ایرانیان لکه امام خمیني او آیت الله خامنه ای هم سید او د پیغمبر له نسب څخه دي. زه غواړم ووایم چې د شیعه ګانو اصل د عربو شیعه ده او عرب شیعه د شیعه ګانو اصل دی او د اسلام په سر کې عمار بن یاسر، مقداد او ابوذر غفاري وو او په دوی کې سلمان فارسي هم وو. هو، شيعه ښايي له دغو او د پېغمبر اکرم له لومړيو اصحابو څخه پيل شوي وي، خو ايرانيانو ورته ځانګړې ځانګړتياوې ورکړې، په داسې حال کې چې موږ غواړو خلکو ته دا وښيو چې شيعه او شيعه اصله عربي دي او حتی ډېر فارسي او ايراني عالمان په اصل کې عربي دي. او د پېغمبراکرم (ص) له نسب څخه او همدغه امام خميني سيد او د هغه اصلي ټاټوبي د پېغمبراکرم (ص) له نسب څخه عرب وو، خو ټولنيزو او سياسي شرايطو دې ته اړ کړ چې ايران ته ولاړ شي او مور او پلار يې په ايران کې وزېږول. دوی وايي چې هغه ایرانی دی. د بېلګې په توګه په عراق کې ورته بابا یا امام موسی صدر او نور د شیعه توب له امله ایراني نه شي ګڼل کېدای، ځکه چې تور پګړۍ لري او د پیغمبر له اولادې دي. خلک باید په دې پوه شي، دوی باید پوه شي چې د شیعه اصل عربي دی او د پیغمبر (ص) څخه دی او د هغه د صحابه کرامو له لارې تیر شوی دی. په هغه کتاب کې چې ما په دې وروستیو کې لیکلی، ما د پارس د سني عربو د مشرانو په اړه څه ویلي دي، په داسې حال کې چې د ایرانیانو برعکس، د دوی د امامانو ژبه عربي ده او دوی د علي ابن ابي طالب (ع) او د هغه اولاده دي. وايي چې اصليت يې عربي دی او سنيان پارسي يې خپل امام بولي.

* ايا دا په دې معنا ده چې لوى علماء ايراني سنيان دي؟

تیجاني: هو! ابو حنیفه فارسي دی. الترمیلي فارسي ده او ابن ماجه، بخاري، مسلم، غزالي او ابن سينا ​​فارسي دي. ډېری هغه عالمان او امامان چې سنيان يې وفادار دي پارسيان دي، خو له دې سره سره دوی هڅه کوي چې شيعه له فارس سره ونښلوي.

* داسې ښکاري چې له اسلامي انقلاب وروسته شیعه مذهب په نړۍ کې خپور شو؟ ستا نظر څه دی؟

تیجاني: زه باید ووایم چې هو دا دی. د بېلګې په توګه، زه او زما شاګرد (د منځني عمر سړي ته اشاره کوم چې په فارسي هم پوهېږي) او په تونس کې ډېر شیعه ګان د اسلامي انقلاب له بریا مخکې جلا شوي وو، خو د امام خمیني په مشرۍ د انقلاب له بریا وروسته چې ډېرو یې مینه درلوده. خلکو د شیعه او شیعه مذهب په اړه پوښتنې مطرح کړې او په تونس کې یې عظمت او عظمت زیات شو. خلک به موږ ته راتلل او ویل به یې چې امام خمیني شیعه وو او موږ غواړو د شیعه ګانو په اړه پوه شو. خدای د شاه سره په جګړه کې له شیعه ګانو سره مرسته وکړه او اسلامي انقلاب یې رامنځ ته کړ او وروسته له دې چې مصر له عربي ملت څخه ووتل، خدای پارس او ایرانیان په لیکه او مدار کې راوستل او دا خبره رښتیا ده او تاریخي ریښې لري. کله چې دا آيت نازل شو چې خداى به ستا پر ځاى بل قوم راولي، صحابه کرامو له پېغمبر اکرم (ص) څخه د هغه د نظر پوښتنه وکړه، رسول الله (صلى الله عليه و اله و سلم) د سلمان پر اوږه ووهله او ويې ويل چې له همدې قوم څخه به راپورته شي. خداى پاک په قرآن کريم کې د هغوى ستاينه کړې او د هغوى په اړه يې وفرمايل: “عزى علي الکفارين ازلا علي المومنين، يَجَهُدُونَ فِي سَبِيلًا حق جهاد”. حتی د تونس اسلامي غورځنګ د خپلې مجلې په لومړي مخ کې لیکلي: د ایران پیغمبر د اسلامي نړۍ مشري غوره کړې ده.»

* له ۲۷ کلونو وروسته نن اسلامي انقلاب څنګه دی؟

تیجاني: نن هم موږ وینو چې د اسلامي انقلاب بریا د اسلام په تاریخ کې یو مهم بدلون و او د نړۍ په مختلفو برخو کې یې له شیعه ګانو سره مرسته وکړه. هرچیرې چې لاړ شم د امام خمیني (رح) یو شمیر مینه وال، ملګري او مینه وال وینم او کله چې زه له هغوی سره خبرې کوم، هغوی زما خبرې اوري، مني یې او په آسانۍ سره شیعه ګانو ته مخه کوي. دا خبره د لبنان له جګړې او د سید حسن نصرالله په مشرۍ د حزب الله له مقاومت وروسته درک شوه، اوس خلک د سید حسن نصرالله درناوی کوي او دا د امام خمیني له فضیلتونو څخه دی چې د هغه په ​​وینا اوس د اسلامي نړۍ په هر ګوټ کې شتون لري. له جاکارتا څخه تر مراکش پورې او د مغرب تر ټولو لوېدیځه نقطه، دوی هغه له ځانه سره لري او دوی په هغه باور لري او دوی هغه د خپل مشر، امام او مشر په توګه مني او پرته له کومې ویرې او لالچ دا خبرې کوي. حتی یوې مصرۍ ښځې په یوه تلویزیوني خپرونه کې ماته ځواب راکړ، شکر دی چې عرب ملت یو سړی پیدا کړ او معرفي یې کړ.

تاسو د سید حسن نصرالله په مشرۍ د لبنان د حزب الله د بریا په اړه څه فکر کوئ؟

تیجاني: د سید حسن نصرالله په مشرۍ د حزب الله دغه ستره بریا د دې لامل شوه چې شیعه مذهب په ډیرو اسلامي حلقو او مرکزونو او حتی د توکمپالو حلقو په پراخه کچه خپور شي او یا په ښکاره له دې دین څخه آزاد شي او اوس د خدای په شکر کې لوی څپې شتون لري. شیعه پیدا شوی دی او دا د خدای په مرسته ښه دی، ځکه چې خدای ژمنه کړې چې د کفارو، مشرکانو او منافقانو د رڼا د ړنګولو لپاره د هڅو په مقابل کې، هغه به د هغه ارمان پوره کړي او د هغه رڼا به خپره کړي، که څه هم دوی هر څه وايي. شیعه ګان کافران دي او مشرکین او داسې نور هم شته، خدای به خپله وعده پوره کړي، کوم چې د خپل رڼا د خپریدو او بشپړولو لپاره دی، که څه هم د کفارو خوښه نه وي. لکه څنګه چې موږ د نړۍ او تخلیق له پیل څخه د علت او تاثیر سره عادت شوي یو او هر څه یو دلیل او علت لري، اوس وخت د شیعیت په ګټه دی او د خدای نور د بشپړیدو لپاره راغلی دی. د نړۍ هر څه او د زمانې امام (ع) چې د هغه د زوکړې کلیزه یې لمانځو او د هغه په ​​یاد کې دغه لوی کنفرانس (د مهدی عقیدې نړیوال کنفرانس) جوړوو.

* تاسو په نړۍ کې د ایران رول او دریځ څنګه وینئ؟

تیجاني: په نړۍ کې د ایران رول خورا لوی او مهم دی. زه ډیر خوشحاله شوم کله چې ما ولیدل چې د ایران ولسمشر محمود احمدي نژاد او ښاغلي محمد خاتمي د نړۍ بیلابیلو برخو ته لاړ او هرکلي یې وکړ. زه په کویت، مغرب، مصر او سعودي عربستان کې له دوی او ایراني چارواکو سره په لیدو خوښ یم او هیله لرو چې دوی به هم تونس ته سفر وکړي. دا غونډې او په هره کچه د ایران معرفي کول، که په اقتصادي، کلتوري، یا سیاسي کچه او یا په اټومي کچه وي، چې د ځینو هیوادونو له ویرې سره سره، ایران اعلان وکړ چې دوی ته به د سوله ایز اټومي ځواک ورکړي. دا د ایران رول او دریځ دی او موږ هیله لرو چې ایران به په دې کچه او حتی لوړ وي او ایراني چارواکي به د عربي نړۍ ټولو هیوادونو او ټولو برخو ته سفر وکړي ترڅو د عربو خلکو او خلکو ته اړین ډاډ ورکړي. البته اسلامي هېوادونه پر ايران باور لري. ما له دوی څخه ډیری لیدلي او لیدلي چې دوی د ښاغلي احمدي نژاد او سید حسن نصرالله په اړه ډیر لیواله دي. ځکه احمدي نژاد د نړۍ له وېرې پرته اعلان وکړ چې اسرائيل بايد له منځه ولاړ شي ځکه چې د عربي او اسلامي خاورو اشغال يې کړی دی او د هغه خبرې لا هم د عربي هېوادونو د خلکو په غوږونو کې اورېدل کېږي او موږ يې مسوول نه يو او ملامت نه يې. دا د ایران رول دی چې د امام خمیني له لارې یې د شیعه ګانو په خپراوي کې هم رول لوبولی دی چې د هغه په ​​اراده کې څرګندیږي.

آیا د امام وصیت مو لوستلی دی؟

هو: له بده مرغه د امام وصیت د هغه له مرګه وروسته له پامه غورځول شوی و، په داسې حال کې چې باید په سرو زرو لیکل شوی وای او د نړۍ په ټولو برخو ویشل شوی وای، ترڅو ټول خلک پوه شي چې هغه څه غواړي او په دې وصیت کې څه غواړي. زما په یاد دي چې مسلمانانو ته د هغه بلنه د هغه چتر لاندې وه چې رسول الله صلی الله علیه وسلم د دوی لپاره پرانستله او ویې ویل: زه ستاسو لپاره ثقلین پریږدم: د خدای کتاب او د اهل بیت علیهم السلام. ” دا حدیث سني علماوو په پرله پسې توګه روایت کړی دی او په صحیحو کې هم راغلی دی، په دې ټکي باید ټینګار وشي. ایران په سیاسي چارو کې هم ځکه بریالی شوی دی چې امریکا او ټولو هیوادونو ته یې ماتې او برلاسي ورکړي او اوس دغه هیوادونه غواړي چې له ایران سره د خبرو اترو میز ته راشي او ایران اعلان کړی چې پرته له دې چې یورانیم غني کړي، یورانیمو غني کړي. که دا یو عرب هیواد وای نو له ګواښونو به یې ویرولی وای، خو ایران اعلان وکړ چې له هیڅ ګواښه نه ویریږي او خپل کار ته دوام ورکوي، دې کار د نړۍ ټول مسلمانان خوشاله کړي او دا مهال په ځانګړي ډول پر ایران ویاړي. کله چې د دغه هېواد پوځي تمرينونه او وسلې ويني، نو د اسرائيلو پر وړاندې د حزب الله د مقاومت په ليدلو سره يې د ايران لپاره د وياړ احساس زيات شو. د ایران دغه شاګرد نړۍ ته ستر درس ورکړ، ځکه چې په لبنان کې وروستۍ جګړه او د دغه هېواد او حزب الله مقاومت یوازې د اسرائیلو پر ضد نه بلکې د ټولې نړۍ پر ضد و او په حقیقت کې دا یوه نړیواله جګړه وه، ځکه امریکا، جرمني، فرانسه او انګلستان. عربو هیوادونو هم په کې برخه اخیستې وه او په پټه او ښکاره یې د حزب الله او لبنان پر ضد عملیات وکړل، خو په پای کې حزب الله بریالی شو او د خدای په مرسته «کم من فئه قلیله غلبت فئه کثیره» درک شو او خدای دې تل صبر ولري.

* مذهب او عصريیت اوس مهال بحث کیږي او ځینې په دې باور دي چې دین، په ځانګړې توګه اسلام، د عصريیت سره دومره سمون نه لري. دې ته په پام سره چې تاسو د مذهب او فلسفې په برخه کې زده کړې او تخصص لري، په دې اړه ستاسو نظر څه دی؟

تيجاني: د اسلام دين ټينګ نه دى، بلكې د بدلون او پرمختګ توان لرى دين دى. خدای تعالی فرمایي چې ټول یوم هو فشان د دې ښکارندویي کوي چې دا دین تل نوی او بدلون کوي ​​او حضرت علي وفرمایل: خپل اولادونه له تاسو څخه په بل ډول زده کړه وکړئ ځکه چې دا ستاسو د دور څخه بل دور کې ژوند کوي. “دا بیان د تجدید او بدلون دلالت کوي، مګر ثابت اصول مختلف حکمونه لري او د اهل بیتو په دین کې په ثابتو اصولو او هغه څه باندې اجتهاد جواز نه لري چې په متن کې په واضح ډول راغلي دي. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: خدای په ځینو مسایلو او مسایلو کې غلی پاتې دی، دا د هغه د ناپوهۍ یا هېرولو له امله نه و، بلکې ستاسو لپاره د رحمت له امله و، او د دې مسلو مسؤلیت یې ستاسو په غاړه نه دی اخیستی. تر هغه وخته پورې اوږه په اوږه اچوي او کله چې وخت پوره شي نو مجتهد او متقي علما چې په دين ښه پوهېږي اجتهاد به کوي او بيا به يې له منځه وړي. د بېلګې په توګه د ساينس پرمختګ دا ثابته کړې ده چې د رسول الله په زمانه کې انسان د روح د ژوندي کولو لپاره خپله وينه ورکوي. په اوسني عصر کې شیعه فقهاء وايي چې د انسان د ژوند ژغورلو لپاره وینه ورکول او حتی د نورو د ژوند ژغورلو لپاره د بدن غړو ورکول روا دي.

دا بیان د تجدید او بدلون دلالت کوي، مګر ثابت اصول مختلف حکمونه لري او د اهل بیتو په دین کې په ثابتو اصولو او هغه څه باندې اجتهاد جواز نه لري چې په متن کې په واضح ډول راغلي دي. رسول الله صلی الله علیه وسلم وفرمایل: خدای په ځینو مسایلو او مسایلو کې غلی پاتې دی، دا د هغه د ناپوهۍ یا هېرولو له امله نه و، بلکې ستاسو لپاره د رحمت له امله و، او د دې مسلو مسؤلیت یې ستاسو په غاړه نه دی اخیستی. تر هغه وخته پورې اوږه په اوږه اچوي او کله چې وخت پوره شي نو مجتهد او متقي علما چې په دين ښه پوهېږي اجتهاد به کوي او بيا به يې له منځه وړي. د بېلګې په توګه د ساينس پرمختګ دا ثابته کړې ده چې د رسول الله په زمانه کې انسان د روح د ژوندي کولو لپاره خپله وينه ورکوي. په اوسني عصر کې شیعه فقهاء وايي چې د انسان د ژوند ژغورلو لپاره وینه ورکول او حتی د نورو د ژوند ژغورلو لپاره د بدن غړو ورکول روا دي. دا پرله پسې بدلون اسلام ته د حرکت او تحرک ځواک ورکوي او له یوه قوي دیني دولت څخه بهر کوي. پداسې حال کې چې ځینې عیسویان د نورو ژغورلو لپاره حتی د وینې یو څاڅکي ورکول منع کوي. اسلام د تحول او تحرک دین دی، او مسلمان فقهاء په ځانګړې توګه شیعه ګان د “مستحده مسائل” په نوم مسایل لري. ایجاد شوي مسایل هغه نوي مسایل دي چې په اړه یې فتوا صادره شي ترڅو مسلمانان د خپل عمر او عصر سره سم حرکت وکړي او له نورو سره همغږي شي، نو موږ دې نتیجې ته رسیږو چې اسلام حرکت او تحرک لري او د زمانې په مقابل کې هیڅ جمود نه لري. دا د خپل ځان څخه مخکې دی. په امریکا کې مې په یوه وینا کې وویل چې د اسلام دین له پخوا څخه دی او د دې د ثابتولو لپاره مې دا آیت راوړی چې «یا معشر الجن و الانس ان استطعتم ان تنفذوا من اقطار السماوات و الارض فانفذوا» دا اقطار سماوات (مختلف نقطې او کونجونه اسمان) موږ ته نامعلوم دي، مګر خدای غواړي چې ووایي په دوی کې هم اوسیدونکي دي او دوی ممکن ستاسو سره اړیکه ونیسي. هغه وايي چې د اسمانونو او ځمکې له کونجونو څخه ننوځي، مګر تاسو د لوی ځواک پرته نشئ ننوتلی. دا د ټولو نویو علومو څخه مخکې او مخکې دی. دوهم مثال یې دا دی چې عصري ساینس دې نتیجې ته رسېدلی چې د هر چا فکر په مغزو کې وي، خو قرآن وايي چې نه داسې نه ده، قرآن وايي چې «فأنها لاتعمی الابصار ولکن تعمی القلوب التی فی الصدور» او دا هم وايي چې “«افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها» دا تکامل خورا لوی پرمختګ دی او یوه ورځ به راشي. ساینس ثابته کړه چې زړه د هر څه مرکز دی او زړه دماغ تغذیه کوي او حقیقي پیغامونه ورکوي ځکه چې قرآن په دې زړه تمرکز کوي او ټینګار کوي. حتی ځینې مفسرین وايي چې د زړه معنی د سر او دماغ په شان ده، مګر خدای زړه یا هغه زړونه نه دي ویلي چې په سینو کې دي، او په سورت الناس کې یې فرمایلي دي: «الذی یوسوس فی صدور الناس» او د مریم په زړونو کې یې وویل، نه د خلکو په ذهنونو کې، او زه غواړم ووایم چې قرآن او د خدای کلمې د بشري علومو څخه غوره دي او ساینس به یوه ورځ دوی ومني او دوی ته به تسلیم شي.

* د قم له علماوو سره مو ملاقات کړې دې؟

تيجاني: هو، ما د قم له ټولو علماوو سره ليدلي دي او ټول له ما سره مينه او احترام کوي او ټول زما سره ملاقات خوښوي او هيڅ استثناء نه لري. زه به تاسو ته د ایراني عالمانو د وینا په اړه یو مثال درکړم. د خدای شکر دی چې ډېری پوهان حتی په تونس کې د ایران د اسلامی جمهوریت سفیر هم زما په لیدو خوښ دی او مېرمن یې وایی چې کله مې واورېدل چې موږ تونس ته روان یو، په دې خوښ شوم چې له ډاکټر صاحب سره مې وکتل. د تیجاني نظرونه او نظرونه. سفير پخپله وايي چې ته له ويزې پرته ايران ته سفر کولى شې، ځکه ته په ايران کې زما په پرتله ډېر مشهور يې او زه بايد له تاسو سره راشم چې نورو ته مې ور وپېژنم. دا د خدای بښنه او رحمت دی چې ماته یې راکړی دی او دا یوازې د اهل بیت علیهم السلام د مینې او محبت له امله دی چې ماته یې راکړی دی او دا مینه او محبت د مومنانو په زړونو کې ځای لري. زه پرون سهار په دمشق کې وم او د حضرت زینب (س) زیارت ته ورغلم. زه هلته د علامه تونسي په نوم پیژنم. کله چې خلکو ما وپيژندل نو له درې ساعته تکبير وروسته لاړم. دا د خدای فضل دی.

* په پای کې، که تاسو د ویلو لپاره نور څه لرئ؟

تيجاني: وروستۍ خبره دا ده چې له خدايه غواړم چې مسلمانان بريالي کړي او زړونه يې له حق سره آشنا کړي چې د اهل بيت (ع) حق دى، هغوى بايد د بيت الله (ع) التزام وکړي او په هغه باندې کلک ودريږي. که دوی دغو دوو منابعو ته غاړه کیږدي، نو دوی به یو ریښتیني اسلامي ملت وي او د خدای د مرستې شاهدان به وي چې په ښکاره یې ویلي دي: “الله زموږ خلک نه بدلوي که څه هم دوی مختلف وي او موږ پخپله” او زه یو څه تشریح کوم. دا چې دا بدلون ذهني او فکري بدلون دی، ځکه که موږ خپل فکر او عقل ته بدلون ورکړو او خپلې ناکامې او فاسدې عقيدې پرېږدو او سمه عقیده غوره کړو، نو خدای به مو له ذلت څخه په عزت او له فقر څخه په شتمنۍ او له بې وزلۍ څخه په ناکامۍ بدل کړي. بریا الحمدلله رب العالمین او انشاالله ډیر ژر به یو ځل بیا سره ووینو. خبرې اترې: بهزاد شهبازي او مصطفی خلجي، ژباړن: صفر عزتي، د پیغام پای/ش